صرفه‌جویی به محدوده

Economy of Scope

صرفه‌جویی به محدوده شرایطی را نشان می‌دهد که میانگین بلندمدت و هزینه نهایی یک شرکت در تولید برخی کالاها و خدمات مکمل کاهش می‌یابد. صرفه‌جویی به محدوده بدان معنی است که تولید یک کالا هزینه تولید کالای مرتبط دیگر را کاهش می‌دهد. درست در مقابل صرفه‌جویی به مقیاس که در اثر افزایش حجم تولید اتفاق می‌افتد، صرفه‌جویی به محدوده در اثر تنوع محصول ایجاد می‌شود.

به بیان بسیار ساده، در صورتی که شرکتی به صرفه‌جویی به محدوده برسد، تولید دو یا چند کالا یا خدمات در کنار هم، هزینه کمتری نسبت به تولید آنها به طور جداگانه برایش ایجاد می‌کند. در این حالت تولید انواع مختلف محصولات با هم به منظور کاهش هزینه‌ها اتفاق می‌افتد. صرفه‌جویی به محدوده می‌تواند ناشی از کالاهایی باشد که محصولاتی مشترکاً یا مکمل تولید هستند، کالاهایی که دارای فرایندهای تولید مکمل هستند یا کالاهایی که سهم ورودی مشابه تولید را دارند.

صرفه‌جویی به محدوده عوامل اقتصادی است که باعث می‌شود تولید همزمان محصولات مختلف نسبت به تولید انفرادی آن مقرون به صرفه‌تر باشد. صرفه‌جویی به محدوده زمانی اتفاق می‌افتد که محصولات با همان فرآیند تولید می‌شوند‌، فرایندهای تولید مکمل دارند یا ورودی‌های تولید توسط کالاهای مشترک است.

محصولات مشترک. صرفه‌جویی به محدوده ناشی از روابط تولید مشترک بین محصولات نهایی باشد. از نظر اقتصادی این کالاها مشابه هستند. منظور از کالای مشابه شرایطی است که در آن تولید کالا به طور خودکار کالای دیگری را به عنوان محصول مشابه یا کالای جانبی در فرایند تولید ایجاد می‌کند. برای مثال در یک پالایشگاه نفت تولید اصلی آنها نفت خام است که در هنگام پالایش بنزین، گازوئیل، نفت سفید، نفتا و آب و غیره حاصل می‌شود. بنابراین کل هزینه تولید تنها نباید به نفت خام تخصیص یابد.  زیرا بنزین، نفت سفید و نفتا و گازوئیل هم قابل فروش هستند. آب فروخته نمی‌شود، اما دوباره در چرخه تولید از آن استفاده می‌شود.

بعضی اوقات ممکن است یک کالای جانبی محصول دیگری باشد، اما برای استفاده توسط تولید کننده یا برای فروش ارزش دارد. منظور از محصول جانبی محصولی است که برای تولید آن برنامه‌ریزی نشده اما به صورت خودکار در فرآیند پدید می‌آید. برای مثال شرکتهای تولید کننده اتانول در فرآیند تولید خود دی‌اکسید کربن ایجاد می‌کنند که با فیلتر، فشرده‌سازی و بسته بندی آن در گرید غذایی، می‌توانند یخ خشک یا همان دی‌اکسید کربن را بفروشند. به عنوان مثال دیگر، گاوداریها، در فرآیند تولید پنیر آب پنیر و کشک زیادی ایجاد می‌شود که از آن به عنوان یک پروتئین برای خوراک دام برای کاهش هزینه‌های خوراک خود استفاده کنند. نمونه دیگر آن مشروب سیاه است که با پردازش چوب به خمیر کاغذ تولید می شود.

فرآیندهای مشترک. صرفه‌جویی به محدوده ناشی از تعامل مستقیم فرآیندهای تولید است. اجازه بدهید به یک مثال معروف کشاورزی در دنیا اشاره کنیم. در بین بومیان آمریکایی نقل است که سه خواهر، سه محصول را با هم و در کنار هم می‌کارند: ذرت، حبوبات و کدو حلوایی. آنها به این روش «سه دخترون» می‌گویند. کار آناه باعث می‌شود که عملکرد هر سه محصول افزایش یابد و در عین حال خاک را نیز تقویت کند. ساقه‌های بلند ذرت سازه‌ای را برای صعود لوبیا فراهم می‌کند. لوبیا با رفع نیتروژن در خاک، ذرت و کدو را بارور می‌کند. و کدو سبز علفهای هرز را با برگهای وسیع آن از بین می‌برد. هر سه گیاه از تولید کنار هم بهره‌مند می‌شوند، بنابراین کشاورز می‌تواند محصولات بیشتری را با هزینه کمتری تولید کند.

یک نمونه مدرن‌تر آن برنامه آموزشی مشترک بین شرکت مخابرات و دانشگاه مالک اشتر است که در دانشجویان به صورت پاره‌وقت در شرکت کار می‌کنند. تولید کننده با دستیابی به هزینه کم در نیروی کار ماهر، هزینه‌های کلی خود را کاهش دهد و دانشکده مهندسی می‌تواند با برون‌سپاری آموزش به مدیران تولید کننده، هزینه‌های آموزشی خود را کاهش دهد. ممکن است چنین به نظر برسد که محصولات نهایی تولید شده (شبکه، سیستم‌ها و درجه مهندسی) مستقیماً مکمل نیستند یا ورودیهای مشترکی ندارند، اما عرضه آنها در کنار هم باعث کاهش هزینه‌های هر دو می‌شود.

ورودی‌های مشترک. از آنجا که ورودی‌های تولیدی (زمین، نیروی کار و سرمایه) معمولاً بیش از یک بار مصرف می‌شوند، صرفه‌جویی به محدوده اغلب از ورودی‌های مشترک به تولید دو یا چند کالای متفاوت برسد. به عنوان مثال، یک رستوران می‌تواند مرغ سوخاری و سیب‌زمینی سرخ کرده را با هزینه متوسط ​​پایین‌تر از کسانی که هر کدام را به صورت جداگانه تولید می‌کنند، عرضه کند. این امر به این دلیل است که برای درست کردن مرغ سوخاری و سیب‌زمینی سرخ کرده از یک سردخانه، روغن و طبخ استفاده می‌شود.

فروشگاه‌های غذای نیمه آماده فارسی فود نمونه‌ای عالی از شرکتی است که صرفه‌جویی به محدوده را از ورودی‌های معمولی تحقق می‌بخشد زیرا ده‌ها محصول مرتبط از سبزیجات نیمه‌آماده گرفته تا ناگت ها و کوکو‌ها را از مواد اولیه مشابه تولید می‌کند. این شرکت با بکارگیری متخصصان غذایی و کارشناسان می‌تواند از مهارتهای خود از تمام ظرفیت کارخانه استفاده کند و به هر یک از آنها ارزش افزوده می‌دهد.

استراتژی‌های دستیابی به صرفه‌جویی به محدوده

صرفه‌جویی به محدوده برای هر شرکتهای بزرگ ضروری است و یک بنگاه از راه‌های مختلفی می‌تواند به آن برسد. اولین و رایج‌ترین آن دستیابی به بهره‌‌وری از طریق تنوع همگون است. محصولاتی که دارای ورودیهای مشابه هستند یا دارای فرایندهای تولیدی مکمل هستند، از طریق متنوع‌سازی فرصتهای بسیار خوبی را برای صرفه‌جویی به محدوده فراهم می‌کنند. ادغام افقی راه دیگر دستیابی به صرفه‌جویی به محدوده است. به عنوان مثال، دو فروشگاه خرده‌فروشی منطقه‌ای ممکن است برای کاهش متوسط ​​هزینه‌های انبار و فروش با یکدیگر ادغام شوند.