تحلیل صنعت

محیط تخصصی یا صنعت شامل گروه‌های ذینفعی است که سازمان با آنها بطور منظم در حال ارتباط متقابل میباشد. در برخی منابع به آن محیط نزدیک هم گفته می‌شود، نزدیک به این معنی که هر تغییری در هر کدام از بازیگران محیط صنعت، تنها در ظرف چند ساعت بر شرکت اثر خواهد گذاشت. این بازیگران شامل مشتریان، عرضه‌کنندگان، رقبا، نهادهای دولتی، مدیران، جوامع محلی، گروه‌های فعال اتحادیه‌ها و واسطه‌های ملی در سطح داخلی و بین‌المللی است. این محیط، عوامل موجود در وضعیت بلافصل رقابتی را در بر میگیرد که چالش‌هایی را در جذب و بدست ‌آوردن منابع لازم یا تلاش برای فروش سودآور کالاها و خدمات از آن ناشی میشوند. علاوه بر موارد اشاره شده نمونه‌هایی از این عوامل عبارتند از : موضع رقابتی، شهرت در میان تأمین‌کنندگان و بستانکاران و بازار کار دسترس. این محیط از این بابت با محیط کلان متفاوت است که بیشتر سازمان را متاثر میسازد و نیز در کوتاه‌مدت بر سازمان تاثیر میگذارد. معمولاً برای بررسی اثر عوامل محیط صنعت از چارچوبی به نام پنج نیروی رقابتی توسط مایکل پورتر استفاده میشود.

بازیگران صنعت

مشتریان: اگر شرایط زیر موجود باشد، مشتریها از نیروی قدرتمندی در رقابت صنعتی (چانه‌زنی) برخوردار میشوند:

البته علاوه بر موارد مذکور شرایط مشابه بیشماری را میتوان برشمرد، اما در هر حال منظور، وضعیت یا موقعیتی است که بنا به هر دلیلی، مشتری در قبال فروشنده از قدرت بالایی برخوردار باشد. بطور کلی، این نیروها قدرت مذاکره مشتری را معین میکنند. بنابراین باید به مشتریانی که مقدار زیادی خرید انجام میدهند، تخفیف داد چرا که آنها این قدرت را دارند که از دیگران خرید کنند.

تامین‌کنندگان: تامین‌کننده لوازم و قطعات یدکی و مواد، بازارهای کارگری و سرمایه‌گذاری که شرکتها، کارکنان و سرمایه خود را از آنها میگیرند جزیی از تامین‌کنندگان صنعتی به شمار میروند. تامین‌کنندگان پرقدرت با بالابردن قیمت‌ها میتوانند از درصد سود صنایع خریدار بکاهند. همچنین آنها میتوانند با تهدیدکردن به افزایش قیمت‌ها و کاهش کیفیت و تغییر زمان توزیع، بر روی صنایع خریدار اثر بگذارند. بطور کلی قدرت چانه‌زنی تامین‌کنندگان در موارد زیر بیشتر است :

همانند شرایط مربوط به قدرت زیاد مشتریان در قبال فروشندگان، علاوه بر موارد مذکور شرایط مشابه بسیاری را برای قدرت زیاد تامین‌کنندگان در برابر شرکت‌های خریدار میتوان نام برد. در اینجا هم منظور وجود شرایطی است که بنا به هر دلیلی، عرضه‌کننده در قبال شرکت‌های خریدار از قدرت بالایی برخوردار باشد. به هر صورت، ترکیب موارد فوق با یکدیگر قدرت بالای عرضه‌کنندگان را نشان میدهند.

رقبای موجود: در اکثر صنایع، حرکت رقابتی یک شرکت‌ها بر روی هم اثرگذار میباشد. در بسیاری از صنایع رقابت چنان بالاست که باعث کم‌شدن سود میشود. از مهمترین اثراتی که باعث افزایش رقابت بین شرکت‌های موجود در یک صنعت میشوند، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

رقبای بالقوه (تازه واردان): با استفاده از چند نیرو به آسانی میتوان پیش‌بینی کرد که چند رقیب جدید میتوانند وارد یک صنعت بشوند و منتظر چند رقیب باید بود. رقبای تازه وارد، رقابت را در یک صنعت افزایش میدهند و ممکن است باعث کاهش قیمت‌ها و سود شوند. آنها ممکن است ظرفیت را بیشتر کنند، محصولات و یا پروژه‌های جدید را اجرا کنند و ایده‌ها و دیدگاه‌های تازه‌ای داشته باشند که تمام این‌ها باعث پایین رفتن قیمت و افزایش هزینه و یا هر دو گردد. به نیروهایی که از ورود رقبای تازه جلوگیری میکنند و باعث حفاظت رقبای قبلی میشود، موانع ورود گفته میشود. مثال‌هایی از موانع ورود که در خیلی از صنایع وجود دارد به قرار زیر است :

رقبای غیرمستقیم (جانشین‌ها): اگر شرکتی محصولاتی را تولید کند که جانشین کالاها و یا خدمات صنعت دیگری  باشد این شرکتها را رقبای غیرمستقیم مینامند. بعنوان مثال آسپرین، ایبوپروفن و استامینوفن همگی مشابه مسکن و بعنوان کالاهای جانشین بکار میروند. در قسمت خدماتی، موسسات اعتباری جانشین بانکها هستند و شرکتهای مسافربری یا اتوبوس جانشین شرکتهای هواپیمایی میباشند. جانشین‌های نزدیک میتوانند تعیین‌کننده سقف قیمت نیز باشند.

مثال تحلیل صنعت

برای آگاهی بیشتر شما، نتیجه نهایی یک نمونه از تحلیل که در یک شرکت پرورش ماهی انجام داده‌ایم را در شکل زیر مشاهده می‌کنید. علامتهای سبز نشان‌دهنده کم بودن شدت رقابت و علامت‌های قرمز نشان‌دهنده شدید بودن رقابت است. برای پیدا کردن درصد رقابت از عواملی که در بالا توضیح داده شد استفاده کردیم و آن را برای درک بهتر به صورت شماتیک رسم کرده‌ایم.